Դեկտեմբերի 10-20, առաջադրանք․ Պատմություն

 Սիրելի սովորողներ, խնդրում եմ ներբեռնել դասագիրքը:

Առաջադրանք 1

Երվանդական Հայաստանի կազմավորումը և Աքեմենյան Պարսկաստանը

Ա1 | Հասկացություններ և անուններ

Պարույր Սկայորդի – Հայկական իշխան, որը Կյուրոս Մեծի կողմից ճանաչվեց հայոց արքա Մարաստանի դեմ պայքարին աջակցելու համար։

Երվանդ I Սակավակյաց – Երվանդական արքա, որը ղեկավարեց Հայաստանը Աքեմենյան տիրապետության պայմաններում՝ պահպանելով ներքին ինքնուրույնությունը։

Տիգրան Երվանդյան – Երվանդական արքա, որը շարունակեց զգուշավոր քաղաքականությունը Պարսկաստանի նկատմամբ։

Կյուրոս Մեծ – Աքեմենյան Պարսկաստանի հիմնադիր արքան։

Դարեհ I – Աքեմենյան արքա, որը ամրապնդեց կայսրությունը վարչական և ռազմական բարեփոխումներով։

Քսենոփոն – հին հունական պատմիչ, «Անաբասիս» աշխատության հեղինակ։

Սատրապ – Աքեմենյան կայսրության նահանգապետ։

Արքայական ճանապարհ – կայսրության տարածքով անցնող կարևոր առևտրական և ռազմական ճանապարհ։

Ա2 | Հիմնական գաղափարներ

ա. Ներկայացրո՛ւ։ Ինչպե՞ս հաջողվեց Պարույր Սկայորդուն ճանաչվել հայոց արքա և հաստատվել Հայաստանի գահին:
Պարույր Սկայորդուն հաջողվեց դառնալ հայոց արքա, քանի որ նա աջակցեց Կյուրոս Մեծին Մարաստանի դեմ պայքարում։ Հաղթանակից հետո Կյուրոսը ճանաչեց նրա իշխանությունը Հայաստանում։

բ. Բացատրի՛ր։ Ի՞նչ դեր ունեցան Երվանդ I Սակավակյացը և Տիգրան Երվանդյանը Հայաստանի ինքնուրույնության պահպանման գործում:
Երվանդ I Սակավակյացը և Տիգրան Երվանդյանը, լինելով տեղական իշխաններ, պահպանեցին հայոց թագավորական իշխանությունը՝ ձևականորեն ենթարկվելով Պարսկաստանին, բայց իրականում պահպանելով ներքին ինքնուրույնություն։

գ. Վերլուծի՛ր։ Ի՞նչ մեթոդներ օգտագործեց Դարեհը իր կայսրության միասնականությունը պահելու համար։ Ինչպե՞ս էր ազդում նրա քաղաքականությունը Հայաստանի վրա:
Դարեհ I-ը կայսրության միասնականությունը պահելու համար կիրառեց սատրապական կառավարում, հարկային համակարգ և ռազմական վերահսկողություն։ Հայաստանը դարձավ սատրապություն, սակայն պահպանեց իր արքաներին։

Ա3 | Քննադատական մտածողություն

1. Ճանաչի՛ր ազդեցությունը։ Ինչո՞ւ Երվանդական արքաներն իբրև մայրաքաղաք ընտրեցին Վան-Տոսպը:
Վան-Տոսպը ուներ պաշտպանական հարմար դիրք, տնտեսական հնարավորություններ և պատմական ժառանգություն։

2. Ընդհանրացրո՛ւ։ Ինչպե՞ս հաջողվեց Երվանդական արքաներին պահպանել իրենց ինքնուրույնությունը սատրապության ժամանակաշրջանում:
Նրանք համատեղեցին հավատարմությունը Պարսկաստանին և ներքին ինքնուրույն կառավարումը։

3. Գնահատի՛ր։ Ինչ տնտեսական և ռազմական նշանակություն ուներ Հայաստանի համար «Արքայական ճանապարհը»:
Այն նպաստում էր առևտրի զարգացմանը, արագ հաղորդակցությանը և բանակի տեղաշարժին։

Ա4 | Պատմական հեռանկար

Ի՞նչ խորհուրդ կտայիր Տիգրան Երվանդյանին Կյուրոս Մեծի հետ հարաբերություններում:
Կխորհրդակցեի գնալ փոխզիջման, քանի որ առճակատումը կարող էր վտանգել պետության անվտանգությունը։

Ո՞ր վերնախավը կաջակցեր և ո՞վ կդիմադրեր:
Կաջակցեին առևտրականներն ու քրմերը՝ կայունության պատճառով։
Կդիմադրեին որոշ ռազմական գործիչներ՝ անկախ պայքարի կողմնակից լինելով։

Առաջադրանք 2

Ա1 | Հասկացություններ և անուններ

Ալեքսանդր Մակեդոնացի – Մակեդոնիայի արքա, որը նվաճեց Աքեմենյան Պարսկաստանը և ստեղծեց հսկայական կայսրություն։

Դարեհ III – Աքեմենյան Պարսկաստանի վերջին արքան։

Երվանդ III – Երվանդական Հայաստանի վերջին արքան։

Միթրաուստես – Պարսկական սատրապ Հայաստանում։

Գավգամելա – ճակատամարտ, որտեղ Ալեքսանդր Մակեդոնացին հաղթեց Դարեհ III-ին։

Արմավիր – Երվանդական Հայաստանի կարևոր մայրաքաղաքներից մեկը։

Մեծ Հայք – հայկական հիմնական թագավորությունը։

Փոքր Հայք – Հայաստանի արևմտյան հատվածում գտնվող տարածք։

Ծոփք – հայկական թագավորություն Եփրատի վերին հոսանքի շրջանում։

Կոմմագենե – հայկական թագավորություն Միջագետքի սահմաններին։

Հելլենիստական պետություններ – Ալեքսանդրի մահից հետո ստեղծված պետություններ։

Հանդուրժողական քաղաքականություն – քաղաքականություն, որի ընթացքում ընդունվում էին տեղական ավանդույթներն ու կրոնը։

Ա2 | Հիմնական գաղափարներ

ա. Ներկայացրո՛ւ։ Ինչպե՞ս հաջողվեց Երվանդական արքաներին վերականգնել և պահպանել Հայաստանի անկախությունը:
Երվանդական արքաներին հաջողվեց վերականգնել Հայաստանի անկախությունը՝ օգտվելով Աքեմենյան պետության թուլացումից և անկումից։

բ. Վերլուծի՛ր։ Ինչո՞վ էր պայմանավորված Սելևկյանների հանդուրժողական քաղաքականությունը:
Սելևկյանները վարում էին հանդուրժողական քաղաքականություն, քանի որ կառավարում էին բազմազգ տարածքներ և ցանկանում էին խուսափել ապստամբություններից։

գ. Հիմնավորի՛ր։ Ինչո՞ւ Ծոփքն ու Կոմմագենեն տրոհվեցին Մեծ Հայքից՝ կազմելով միացյալ թագավորություն:
Տրոհումը պայմանավորված էր տարածքային հեռավորությամբ, տեղական իշխանների ուժեղացմամբ և արտաքին ազդեցություններով։

Ա3 | Քննադատական մտածողություն

1. Ճանաչի՛ր ազդեցությունը։ Ինչո՞ւ էին քաղաքները կարևոր հունական մշակույթի և Սելևկյանների իշխանության տարածման համար:
Քաղաքները հանդիսանում էին հունական լեզվի, մշակույթի և կառավարման կենտրոններ։

2. Ընդհանրացրո՛ւ։ Որո՞նք էին Երվանդական Հայաստանի մասնատման ներքին և արտաքին պատճառները:
Ներքին պատճառներն էին իշխանական պայքարները, իսկ արտաքին պատճառները՝ Սելևկյանների և այլ ուժերի ճնշումը։

3. Գնահատի՛ր։ Ի՞նչ հետևանքներ կարող էին լինել Սելևկյանների համար, եթե Մեծ Հայքը չտրոհվեր:
Սելևկյանների համար կառավարման գործընթացը կդժվարանար և հնարավոր էին ապստամբություններ։

Ա4 | Շարունակականություն և փոփոխություն

Ի՞նչ խորհուրդ կտայիր Երվանդ III արքային Գավգամելայի ճակատամարտից հետո:
Ես կխորհուրդ տայի նահանջել Հայաստան և հռչակել Հայաստանի անկախությունը, քանի որ Դարեհ III-ի փախուստից հետո դիմադրությունը կորցրել էր իմաստը։

Ո՞ր շերտերը կաջակցեին և ո՞վ կդիմադրեր:
Կաջակցեին ազնվականներն ու զինվորականները, ովքեր ցանկանում էին անկախ պետություն։
Կդիմադրեին Ալեքսանդրին աջակցող ուժերը։

Առաջադրանք 3

Երվանդական Հայաստանի սոցիալտնտեսական և մշակութային կյանքը

Ա1 | Հասկացություններ և անուններ

Արամազդ – հայոց գերագույն աստված։

Անահիտ – մայրության և պտղաբերության աստվածուհի։

Միհր – արևի և արդարության աստված։

Հելլենիզմ (հունականություն) – հունական մշակույթի տարածում Արևելքում։

Հյուպարքոս – վարչական պաշտոնյա։

Ապրանքափոխանակություն – առևտրի ձև առանց դրամի։

Դրամական տնտեսություն – դրամի կիրառմամբ տնտեսվարություն։

Ա2 | Հիմնական գաղափարներ

ա. Ներկայացրո՛ւ։ Ի՞նչ առանձնահատկություն ուներ Երվանդական Հայաստանի մշակույթը:
Երվանդական Հայաստանի մշակույթը համադրում էր տեղական և հունական մշակութային տարրերը։

բ. Բացատրի՛ր։ Երվանդական Հայաստանի և Վանի թագավորության ժառանգական կապը:
Երվանդական Հայաստանը ժառանգել էր Վանի թագավորության մշակութային, կրոնական և պետական ավանդույթները։

գ. Վերլուծի՛ր։ Ինչո՞ւ քաղաքաշինությունն ավելի մեծ թափ հավաքեց հելլենիզմի ժամանակաշրջանում:
Քաղաքաշինությունը զարգացավ հունական քաղաքաշինական փորձի և առևտրի աճի շնորհիվ։

դ. Պարզաբանի՛ր։ Ինչո՞վ էր պայմանավորված քրմական դասի ազդեցության աճը:
Քրմական դասի ազդեցությունը մեծացավ կրոնի և տաճարների կարևոր դերի պատճառով։

Ա3 | Քննադատական մտածողություն

1. Ընդհանրացրո՛ւ։ Ինչպե՞ս ենք իմանում Երվանդական Հայաստանի ներքին և արտաքին առևտրի մակարդակի մասին:
Դրա մասին վկայում են ճանապարհները, դրամները և պատմական աղբյուրները։

2. Ճանաչի՛ր ազդեցությունը։ Ինչո՞ւ Ծոփք-Կոմմագենեում քաղաքաշինությունն ավելի վաղ զարգացավ:
Քանի որ այդ տարածքները ավելի մոտ էին հելլենիստական կենտրոններին։

3. Որոշարկի՛ր պատմական համատեքստը։ Ինչո՞վ էր պայմանավորված մշակույթի համադրական բնույթը:
Տարբեր ժողովուրդների և մշակույթների շփման արդյունքում։

Ա4 | Պատմական հեռանկար

Ո՞ր քաղաքը կընտրեիր՝ ապրանքափոխանակությա՞մբ, թե՞ դրամական տնտեսությամբ:
Ես կընտրեի դրամական տնտեսությամբ քաղաքը, քանի որ այն ապահովում էր ավելի լայն առևտրի և շահույթի հնարավորություններ։

Երվանդական Հայաստանի կազմավորումը և Աքեմենյան Պարսկաստանը**