Մայրենի 81-90 առաջադրանքները

 81. Ուշադրություն դարձրո՛ւ Ա և Բ խմբերի բառերի կազմությանը. փորձի´ր բացատել տարբերությունը:

Ա. Մարդ, տեր, սիրտ, կապույտ, արքա, ծաղիկ, կատու, բարի:

Բ. Մարդասեր, Տիրամայր, սրտատրոփ, կապտավուն, արքայական, ծաղկել, կատվազգի, բարերար:

Ա խմբի բառերը պարզ բառեր են, իսկ Բ խմբի բառերը բարդ բառեր են։

82. Տրված բառերը բաժանի´ր երկու խմբի (տե´ս 81-րդ վարժությունը): Ուրախություն, նկար, գլուխ, փետրագնդակ, հինգ, ուրախ, նորություն, փետուր, շյուղ, երկմտություն,շաբաթական, գրպան, քաղաք, օրացույց, գլխակորույս, անուն:

Ա․ նկար, գլուխ, հինգ, ուրախ, փետուր, շյուղ, գրպան, քաղաք, անուն

Բ․ ուրախություն, փետրագնդակ, նորություն, երկմտություն, շաբաթական, օրացույց, գլխակորույս

83. Ի՛նքդ անվանիր 81-րդ վարժության բառերի շարքերը (ընդհանուր անուններ գտի´ր բառաշարքի համար) և տրված նախադասությունները լրացրո´ւ:

Ա խմբում պարզ բառեր են, որովհետև ունեն մեկ արմատ:

Բ խմբում բարդ բառեր են, որովհետև ունեն մեկից ավելի արմատներ:

84. Ուշադրությո´ւն դարձրու բառերին և պարզի´ր, թե ի՞նչ է նշանակում բաղ:

Բաղադրել — կցել, կից դնել: Բաղադրյալ — միասին, կից դրված: Բաղաձայն — հնչյուն, որ կցվում է, միանում է ձայնավորներին: Բաղդատել — համեմատել (իրար կողքի դնել): Բաղկանալ — մասերից կազմված լինել:

Բաղ նշանակում է կից, միասին։

85. Պարզ և բաղադրյալ բառերը տեղադրի´ր տրված նախադասությունների մեջ և նախադասությունները լրացո´ւ:

Այն բառերը, որոնց մեջ հնարավոր չէ առանձնացնել բառ կազմող իմաստակիր մասեր, պարզ բառեր են. օրինակ՝ ծով, նկար, տուն, սեղան:

Այն բառերը, որոնք հնարավոր է բաժանել բառ կազմող իմաստակիր մասերի, բաղադրյալ բառեր են. օրինակ՝ հեռախոս — հեռ + ա + խոս, բարկություն — բարկ + ություն, հեռուստացույց — հեռու + ստա + ցույց, շնաձուկ — շուն + ա + ձուկ :

86. Տրված բառերի ընդհանուր մասերը գտի՛ր, դրանց ուղիղ ձևերը գրի´ր և տրված բառերը բացատրի´ր:

Օրինակ՝

բարեսիրտ, բարեկամ, բարեսեր, բարետես: — Բարի:

Բարեսիրտ — բարի սիրտ ունեցող:

Բարեկամ — բարին կամեցող:

Բարեսեր — բարին (բարի բան) սիրող:

Բարետես — բարի (գեղեցիկ) տեսք ունեցող:

ա) Կտցաձև, կտցահարել, կտցաչափ — կտուց:

Կտցաձև — կտուցի ձև ունեցող

Կտցահարել — կտուցավ հարվածել

Կտցաչափ — կտուցի չափ ունեցող

բ) Ուղղագրություն, ուղղագիծ, ուղղամիտ, ուղղություն — ուղիղ:

Ուղղագրություն — ուղիղ գրություն

Ուղղագիծ — ուղիղ գիծ

Ուղղամիտ — ուղիղ միտք

Ուղղություն — ուղղին ցույց տվող

գ) Ուղեկից, ուղևոր, ուղեմոլոր, ուղեվորվել — ուղել

Ուղեկից — մարդ որը ցույց է տալիս ճանապարհը

Ուղևոր — ճամփորդություն կատարող մարդ

Ուղեմոլոր — ճանապարհից շեղված

Ուղևորվել — ճանապարհ ընկնել

87. Պարզի´ր, թե Ա և Բ բառախմբերն ի՞նչ սկզբունքով են կազմված: Այդ բառախմբերը լրացրո´ւ:

Ա. Ջրառատ, ջրային, ջրկիր, ջրվեժ, հողագործ, հողեղեն, հողոտ, անհող, լուսավոր, լուսացույց, լուսասեր, լուսակիր, գրասեր, գրավոր, անգիր, գրչատուփ:

Բ. Ջուր, հող, լույս, գիր:

88. Արմատ բառի քեզ հայտնի իմաստը (կամ իմաստները) գրի´ր: Փորձի´ր բացատրել, թե իեչո՞ւ Է անաստղ, աստղային, աստղիկ, աստղոտ բառերի աստղ մասը համարվում արմատ:

Անաստղ, աստղային, աստղիկ, աստղոտ բառերի աստղ մասը համարվում է արմատ, որովհետև բոլոր բառերում աստղ բառին ավելացել են ածանցներ։

89. Բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր: Արմատներն ինչո՞վ են միանում: Մարդամոտ, լուսամուտ, ծնողասեր, գորգագործ, փառատոն:

Մարդ+ա+մոտ

Լույս+ա+մուտ

Ծնող+ա+սեր

Գորգ+ա+գործ

Փառ+ա+տոն

Բառերը միանում են ա հոդակապով։

90. Տրված արմատներով բաղադրյալ բառեր կազմի՛ր:

Սառն (սառ), միտ (մտ), մուր (մր):

Սառն (սառ) — սառնարան

Միտ (մտ) — մտավոր

Մուր (մր) — մրոտ