ՏԱՍՆՈՐԴԱԿԱՆ ԿՈՏՈՐԱԿՆԵՐ

Այն սովորական կոտորակը, որի հայտարարը մեկից տարբեր կարգային միավոր է, կոչվում է տասնորդական կոտորակ։ Տասնորդական կոտորակներ են, օրինակ 25/10 , -46/100, 9/1000

Այն դրական տասնորդական կոտորակը, որի համարիչը 1 է, կոչվում է համակարգային տասնորդական կոտորակ։ Ամենամեծ համակարգային տասնորդական կոտորակը 1/10 -ն է:

Ինչպես որ կարգային միավորների միջոցով գրի են առնվում բնական թվերը, այդպես էլ տասնորդական կոտորակները գրի են առնվում կարգային միավորների և համակարգային տասնորդական կոտորակների միջոցով։ Տեսե՛ք, օրինակ՝

37/100=30+7/100=30/100+7/100=3x10/100+7x1/100=3, 1/10+7,1/100

Առաջադրանքներ

1.Տրված կոտորակներից որո՞նք են տասնորդական.

37/100,7/9 ,-12/10, 10/100, -67, 98/1000, 37/100, 5/6,10/5

2. Կոտորակի համարիչը գրի առնելով որպես կարգային գումարելիների գումար՝ կոտորակը ներկայացրե՛ք բնական թվով բազմապատկված համակարգային տասնորդական կոտորակների գումարի տեսքով.

18/100=10+8/100=10/100+8/100=1x10/100+8x1/100=1/10+8x1/100

98/1000=90+8/1000=90/1000+8/1000=9x10/1000+8x1/1000=9x1/100+8x1/1000

678/10=600+70+8/10=600/10+70/10+8/10=6x100/10+7x10/10+8x1/10=60/1+7/1+8x1/10

81/100=80+1/100=80/100+1/100=8x10/100+1/100=8x1/10+1/100

581/1000=500+80+1/1000=500/1000+80/1000+1/1000=5x100/1000+8x10/1000+1/1000=5x1/10+8x1/100

76/100=70+6/100=70/100+6/100=7x10/100+6x1/100=7x1/10+6x1/100

412/1000=400+10+2/1000=400/1000+10/1000+2/1000=4x100/1000+10/1000+2x1/1000=4x1/10+1/100+2x1/1000

3. Արտահայտությունը գրե՛ք տասնորդական կոտորակի տեսքով.

30+6/10=30+0,6

100+10+1/100+1/10=110+0,01+0,1

5x100+4x10+2x1/10=500+40+2x0,1

2x100+3x1/1000=200+3x0,001

6x1/10+9x1/100+7x1/1000=6x0,1+9x0,01+7x0,001

4. Առանձնացրե՛ք տասնորդական կոտորակի կոտորակային մասը.

3984/100=39,84

7112/10=711,2

5922/100=59,22

89788/1000=89,788

5200/10=520

5. . Լուծե՛ք հավասարումը.

a) X+15/3=8 x+5=8 x=8-5 x=3
b) X+5/4=9/4 x=9/4-5/4 x=1

c)X- 13/7=14/7 x=14/7+13/7 x=27/7

d)X- 5/3= 7/3 x=7/3+5/3 x=4

6. Գտե՛ք անհավասարման լուծումը

a) -5<x<0 -5<-3<0

b) -10<x<-2 -10<-6<-2

c)0<x<313

0<267<313

d)-1<x<215 -1<178<215